سخنور کیست؟
چهارشنبه, ۲۱ تیر ۱۳۹۶، ۰۴:۰۰ ب.ظ
سخنور کیست؟
در بساط نکته دانان خود فروشی شرط نیست یا سخن دانسته گوی مرد عاقل یا خموش (حافظ)
سخنوری فن یا هنری ست که به وسیله آن می توان شنونده را اقناع و بر منظور خویش آشنا و ترغیب کرد و سخنوری هنری ست که همه کس به آن نیازمند است و خود به خودی شغل و پیشه نیست، بلکه وسیله ای جهت پیشرفت مقصود است.
سخنور اگر به درستی به شرایط سخنور عمل کند برای عموم بهترین مدرس تهذیب کننده نفوس است و چه بسا، مواقعی می بایست گفتار خود را کتبا تهیه نماید،از همین رو علم ادب و مشق نویسندگی الزامی ست و تسلط بر موضوع و اطمینان از خود، لازمه ی هنر سخنوری می باشد.یک سخنور گذشته از احاطه بر موضوع و زبردستی در سخنوری باید مردم را بشناسد و علم نفس داشته باشد،نکته سنج و زمان شناس باشد و دامنه مطالعاتی خود را اعم از منطق و فلسفه و سیاست و اخلاق و تاریخ گسترش دهد.
قواعد و اصول سخنوری برای یک سخنور می بایست ملکه ی ذهن باشد نه آنکه تنها قصد به یاد آوری آن را در حین سخنوری داشته باشد و در آن لحظه سخنان خود را با آموزه ها تطبیق دهد.
سخنوری،قوس و قزح دادن به کلام نیست،بلکه سخن نیکو گفتن هرچند ساده و بی پیرایه باشد،سخنوری ست و عدم تقلید در جان اثر حاکم است زیرا جذابیت یک سخنور،طبیعت شخص سخنور می باشد.
بهترین سخنور آن است که در بیان قصد سخنوری نکند و نیت آن جلوه گری در کلام نباشد، بلکه تمامی حواس معطوف انجام وظیفقه ی انتقال پیام سخنوری باشد.
سخنور در حضور جماعت هیات خود را به درستی و قاعده می سازد و اگر حواس وی پریش باشد، می بایست اندکی تامل کند تا حواس به جا بیاید، شتاب نکند، نفس بکشد و آرام پیش رود و بدون آنکه تذلل کند، نسبت به شنوندگان مودب و متواضع باشد و کلامی ادا نکند،دلیل بر آنکه آنان نادان هستند و تا می توان نباید از خود سخن گفت و ادعای راستگویی و بی غرضی کند، فریاد نکشد و به سرعت سخن نگوید و شمرده سخن گوید، لحن، صوت، اشارات، حرکات و نگاه خود را مراقبت کند.
حتی المقدور از نوشته ی خود سخنوری نکند.در سخنوری علمی تشریفاتی و گاهی در سخنوری قضایی خواندن از روی نوشته جایز است و در سخنوری سیاسی کمتر و در سخنوری منبری هیچ گاه جایز نیست.
سخنوری آن است که سخن تعلیم دهنده،دلپسند و مهیج باشد، هم مغز را راضی کند، هم گوش را خوش آید و هم دل را تصاحب کند.
سخنور می بایست معانی لطیف پسندیده را به ترتیب صحیح در لفظ و عبارت فصیح، ساده،روان و خوش آهنگ در بیاورد و از عبارات طولانی و عالمانه و فضل فروشی بپرهیزد.
بلندی سخن از بزرگی روح بر می آید.استحکام سخن از متانت خلق،دلپذیری سخن از طبیعی بودن و مهیج و موثر بودن سخن از دل است.رنگ و روغن سخن از قوت تخیل گوینده و درستی سخن از مطالعه بسیار امکان پذیر است و سخنوری که افکار و معانی بدیع ندارد،به آرایش لفظ و عبارت می پردازد.سخن می بایست از جهت معنی و لفظ و لحن و اشارات با مقتضای زمان و مکان و احوال اشخاص موافق باشد و همچنین با موضوع تناسب داشته باشد.
بازی با الفاظ کلام در سخنوری چنان است که طبیب به بالین بیمار به جای معالجه ادبیات ببافد و وکیل در محضر قاضی به جای دفاع از جان ومال موکل شاعری نماید. سخنور تا حدالامکان می بایست قوه تفهیم خود را افزایش دهد و مطلب را روشن ادا کند.
